تحلیل محتوای فیلم سینمایی

نقد فیلم سینمایی

چشم گوش بسته 

کارگردان فرزاد موتمن.        (مرتصی چراغی کارشناس ارشدهنرهای نمایشی وسینما گرایش تولیدصداوسیما) 

 درون مایه  اثبات بی گناهی  خودتوام  باشجاعت وشهامت بلاخره به نتیجه می‌رسد ویی توام با شقاوت با عث مرگ خود می شود.     خلاصه فیلمنامه

بهروز شب خیز نا شنوا می باشد وآگهی استخدام برای همکاردرمغازه اش قبلا داده است که سعید نابینا  برای استخدام به مغازه او می رودولی بهروز اورا استخدام نمی کند ودرحال خارج شدن او از مجتمع تجاری رییس وسروش ونانو اقدام به تعقیب و ی از فردی می کنند که جعبه ای حاوی اشیای قیمتی  دارد وفرد برای فرارازدست این افراد به مغازه  بهروز شب خیز پناه می برد وجعبه را درزیر میز مغازه پنهان می کند    نانوکه درتعقیب مرد جعبه بدست وارد مغازه بهروز می شود وبهروز درحالی که برای آوردن بسته ای  بالای نردبان هست متوجه نمی شود که نانو مرد راباتیر زده وجعبه اش را برده ولی سعید با شنیدن صدای تیر به مغازه بهروز برمی گردد ودربین راه  تنه اش به تنه نانو می خورد درحالی که نانو درحال فراراست وسعید متعجب به مغازه می رود که می بیند تیراندازی شده وآن مرد جنازه اش روی زمین است وبهرور که از نردبان پایین می آید متوجه واقعه می شود وبه بالای سر جنازه می رود وهفت تیر نانو راکه آنجا انداخته است بر میدارد دراین زمان ماموران  پلیس از راه می رسند وآن دونفر را به جرم قتل بازداشت می کنند این دونفر التماس می کنند که قاتل نیستند ولی پلیس آندونفر رابالاسر ی جنازه می بیند واسلحه را دردست بهروز می بیند می گوید باید تحقیقات شود ومعلوم گردد که چه کسی قاتل است وتا ان موقع شما دونفر بازداشت هستید.نا نووسروش  جعبه راباز می کنند می بینند که  جعبه خالی است وبه این نتیجه می رسند که جعبه اصلی را مقتول در مغازه بهروز پنهان کرده است . وباید سراغ بهروز بروند وخودرا به عنوان مشاورمجتمع تجاری جا می زنند وبه زندان برای ملاقات بهروز می روندولی به جایی نمی رسند وپلیس بهروز وسعید را به همراه یک مجرم واقعی قصد دارد به محل دیگری منتقل کند که همدستان مجرم واقعی درهنگام نقل وانتقال به ماشین آنها حمله ورشده وافراد پلیس با آنهادرگیر می شوند ودراین هنگام بهروز وسعید فرصت را غنیمت شمرده وفرارمی کنند.و هم پلیس  به عنوان اینکه آن دونفر مجرم هستند درپی تعقیب ودستگیری آنها می باشد وهم سروش ونانو بدنبال دستیابی به آن دونفرهستند تا بروند وجعبه راپیدا کنند

پس از طی ماجراهایی ازتعقیب وگریز سروش ورییس همدیگر راباتیر می زنند وکشته می شوند ونانو هم توسط بهروز وسعید دستگیر می شود که پلیس از راه می رسد ومشخص می شود قاتل کیست وسعید وبهروز آزاد می شوند. ونانو زندانی شده که بعد از مدتی از زندان فرارمی کند وبه سراغ بهروز وسعیدبرای انتقام گیری  می آید.            متن تحلیل محتوا 

تکنیک هایی که در این فیلم بکار رفته است بسیارقابل تا مل وتوجه می باشد و همین تکنیک ها باعث شده هیجان وکشمکش در فیلم ایجاد شده وتماشا گر را تشویق به همراهی با فیلم می کند وبه تماشای فیلم با لذت وبه عنوان سرگرمی بنشیند .

فرایند تعقیب وگریز دراین فیلم مهم تراز کسانی است که درآن هستند  این تعلیق را دارد که هرگاه تعقیب شونده ها  توسط  ان دستگیر شوند خطر بزرگتری درانتظار آنها وجود دارد وان تعقیب کننده این شانس را دارند که کسانی را درتعقیبشان هستند را بدام بیندازند واز سوی دیگر تاکید زیادی روی کشمکش شنوایی ودیداری شده است وداستان وشخصیت ها دراین فیلم منحصر بفرد هستند وبه همین دلیل گیرا وجالب شده است. شخصیت ها وموقعیت برخلاف تیپ های رایج طرح شده اند وبدینوسیله از کلیشه ها دور شده است موقعیت های قهرمان را از لحاظ  جغرافیایی بسیار محدود درنظر گرفته شده است وبدین شکل که حوزه تعقیب تنگ تر شده وتنش ها بیشتر شده است.

ازنظر ساختاری پیرنگ تعقیب وگریز دراین فیلم شخصیت منفی ومثبت  را می شناسیم به علت تعقیب وگریز آنها پی می بریم  معمولا شخصیت مثبت تعقیب نمی کند وبیش تر وقت ها عکس این صادق است ولی دراین فیلم شخصیت مثبت بدنبال پیدا کردن شخصیت های منفی  هم اقدام می کنند . درهمین مرحله  تغقیب است که ستون های اصلی فیلم  مثل مرگ ، حبس ، ازدواج  را پایه گذاری  می  شوند   .

درتعقیب به نوعی از چرخش ها وپیچ ها وضدونقیض ها بر می خوریم وبا کمک امکانات غافلگیر کننده ای که بوجود می آید درگیری تماشا گر باتعقیب وگریر را حفظ می کند.

مرحله ای که تعقیب شونده یا برای همیشه  رهایی می یابد ویا برای همیشه گرفتاار آن خواهد بود ویا اینکه دست کم تصور می کنیم شرایط به ثبات رسیده است این فیلم دنباله دار وابسته به شروع دوباره همان تعقیب وگریر هستند که بارها وبارها اتفاق افتاده است.

دراین فیلم هیچ ادعایی درباره جدی گرفتن چیزی به جز تعقیب وجود ندارد بهروز وسعید فرارمی کنند ونانو وسروش آنهارا تعقیب می کنند این یک حرکت ساده فیزیکی ساده اما نیرومند است که موجب برانگیخته شدن احساسات ساده و به همان اندازه قدرتمند می باشد .

 این نوع تعقیب وگریز آن هیجانی را که کارگردان برای بییننده درنظر گرفته ، امکان دارد  برآورده نشده واتفاق نیفتد و تعقیب وگریز بیش از حد آشنا  برای بیننده بوده و کارگردان برای رفع مشکلات به چالش کشانده می گردد و اوهم برای اینکه با مشگلات بیشتری روبه رو نشودراه حل  آن تکراری نبودن  شخصیت پردازی  رادرنظر می گیرد ودونفر که یکی ناشنوا ودیگری نابینا که زوج متفاوتی را تشکیل می دهند وتا حدودی تکراری بودن تعقیب وگریز راجبران می نماید.وبدینوسیله هیجان تعقیب وگریز این دورا غیر قابل پیش بینی و تعلیق رابه آن می افزاید . این فیلم شامل گسترش مجموعه ای هیجان انگیز از چرخش ها وپیچ هایی هست که بیننده را از حالت تعادل خارج می کند وانتظاراتی که برای بیننده بوجود می آید اورا به سمتی سوق می دهدتا به رخداد مشخصی فکر نکند که در حال وقو ع است وبراساس   انتظارات ازقبل پیش که بیننده بتواند پیش بینی کند عمل خنده دراو بوجود می آید وبراثر اتفاق غیر منتظره ای که  درطول فیلم پیش می آید هیجان را بالا می آورد. تکنیک دیگر موضوع برسردرست بودن واشتباه کردن بیننده دریک زمان واحد است او انتظار وقوع اتفاق مشخصی رادارد ووقوع هم اتفاق می افتد اما نه به آن ترتیبی که او انتظارداشته است  این همان خلاقیت است وخلاقیت چیری  که بزرگترین وظیفه نویسنده وکارگران  محسوب می شود. راه جدیدی برای ارایه داستان پیدا کرده ویا درهمان روش قدیمی پیچش جدیدی ایجاد نموده است .وبا عث می گردد ایده هایش تروتازه جلوه کرده و مثل یک شوکر عمل کرده وبه بیننده شوک وارد می کند .تعقیب تنها ین تعقیب ماشین خودرو محسوب می شود چیزی که درحال حاضر معمولی وپیش پا افتاده است ولی این فیلم باخلاقیت تعقیب وگریزش  به حرکتی می کند که غیر قابل پیش بینی تبدیل کرده و تعلیق ایجاد می گردد وبیننده از آثار وعواقب  آن که این حرکت به بارمی آورد مطمئن نیست  واثر تبدیل به منحصربفردمی گردد.

شخصیت های تعقیب با تهدید کردن ان ومتزل کردن عقل  ، که تزل عقل چیزی است که هیجان و گیرایی منحصر به فردی به بیننده می دهد و ازتکنیک های فیلم سازنده آن به نحوشایسته ای استفاده کرده است بطوری که از کلیشه های رایج دورشده است واین همان چیزی است که این فیلم دربرداردو تنش های مثل یک طناب محکم درسرتاسر فیلم  حضوردارند ، تعقیب وگریزاز راه های بسیاری به کلیشه های قدیمی وابسته است ولی فیلمساز راه جدیدی دراین زمینه پیدا کرده است ویکی از ویژگی های بارزآن محدودیت زمان ومکان برای افزایش تنش درزمان تعقیب وگریزکاملا  ضروری خودش رانشان مید هد وخوب وقوی وبدو ن اشتباه صورت پذیرفته است .گاهی تعقیب شونده به دام می افتد ویا درتنگنا قرارمی گیرد.وهرچه بیشترواز لحاظ  جغرافیایی شخصیت ها درتنگنا باشند امگان ایجاد تنش بیشتر بسیار زیاد می گردد واین همزمان  به این صورت که بیننده اطمینان می دهد که اگر تعقیب شونده به دام بیفتد خطرمهمی اوراتهدید می کند و به تعقیب کننده شانس منطقی برای گیرانداختن تعقیب شونده می دهدوشخصیتهای جالب وگیرا ومنحصربه فردوبرخلاف تیپ های رایج  شخصیت پردازی شده اند.

مرتضی چراغی

کارشناس ارشد هنر